ՆԻՒԹԻ ՁԱՅՆԱԳՐԵԱԼ ՏԱՐԲԵՐԱԿԸ
Հանապազօրյա Հաց
Բարի լույս ձեզ սիրելի ունկնդիրներ․ Այսօր ծանոթանալու ենք Հակոբոս առաքյալի թղթի չորրորդ գլխի բովանդակությանը։ Բայց մեզ չի խանգարի, եթե նախ՝ վերհիշենք նախորդ գլխի սերտողության գլխավոր դասը, և անցնենք առաջ։ Քանի որ առաքյալը հերթականությամբ է մեզ ներկայացնում մեր տկարությունները, որպեսզի արդարանալու և պատճառաբանելու տեղ չունենանք։ Հետևաբար կրկնենք մեր սովորածը՝ դրանք կիրառելու պայմանով։ Մենք սովորեցինք, որ մարդկային իմաստությունը մարմնավոր է, երկրավոր է, դիվային է, և ի վերուստ չէ իջած։ Մարմնավոր իմաստությունը բերում է հակառակություն, կռիվ, նախանձ ր չարություն։
Կա նաև վերին իմաստություն, որը լցված է ամենայն առաքինությամբ։
Նաև հիշում ենք, որ առաքյալն ասաց, թե իմաստություն կարող ենք խնդրել առանց երկմտության։ Զարմանալի ճշգրտությամբ Հակոբոս առաքյալը նկարագրում է մարդու ներքին խնդիրները, որոնք հայտնի են միայն մարդուն և Աստծուն։ Այդ ներքին խնդիրներն են, որ ապրում են մարդու մեջ և թույլ չեն տալիս մարդուն՝ ապրել իր կյանքը՝ բնականոն հունով։ Գաղտնիք չէ, որ մարդուն դարերով հետաքրքրել է, թե որտեղի՞ց չարը, երբ Աստված ամեն բան բարի է ստեղծել։ Հակոբոս առաքյալը շատ պարզ ու համառոտ պատասխանում է դարերից եկող այս հարցին, տալով մեկ այլ հարց։ Որտեղի՞ց են ձեր մեջ պատերազմներ և որտեղի՞ց են կռիվները ձեր մեջ։ Ո՞վ կարող է պատասխանել այս հարցին, բացի նրանից, որը վերին իմաստություն է խնդրել Աստծուց՝ առանց երկմտելու, և ստացել է այն իր կյանքը Աստծու հետ ներդաշնակ ապրելու համար։
Երբ առաքյալը ասում էր իմաստություն խնդրեք առանց երկմտելու, նկատի ուներ վերին իմաստությունը, ո՛չ թե մարմնավոր և երկրային իմաստությունը։ Այս պատճառով է, որ մենք չենք կարողանում պատասխանել այն հարցին, թե որտեղի՞ց է չարը։ Հակոբոս առաքյալը հուշում է մեզ, ասելով․ «Չէ՞ որ կռիվներն ու պատերազմները ձեր այն ցանկություններից են, որոնք կռիվ են մղում ձեր անդամների մեջ»։ Մի փոքր հետ գնանք դեպի առաջին գլուխ և հիշենք, որ ցանկությունները մեղք են ծնում, իսկ մեղքը՝ մահ։ Ուրեմն մենք մեր մարմնավոր իմաստությամբ մեր ցանկությունների միջոցով ծնում ենք մեղքը, որն էլ չար է։ Վստահ եմ, որ հիմա արդեն կարող ենք պատասխանել առաքյալի տված հարցին, թե՝ որտեղի՞ց են կռիվներն ու պատերազմները ձեր մեջ։ Եթե ամենքս մեր ներսը նայենք, կհամաձայնենք առաքյալի խոսքի հետ, որ մեր ցանկություններից են առաջ գալիս մեղքերը և չար արարքները։ Ինչո՞ւ։
Որովհետև մենք գործում ենք երկրային իմաստությամբ և չենք խնդրում վերին իմաստությունը, քանի որ երկմիտ ենք՝ ստանալու մեջ։ Առաքյալը չի ասում ձեր մեջ եղած ցանկությունից է, այլ՝ հաստատ ասում է, որ ձեր ցանկությունները կռիվ են մղում ձեր անդամների մեջ։ Հակոբոս առաքյալը ստուգությամբ բացատրում է մեզ՝ մեր ներքին պայքարների մասին, որ ունենք։ Նախանձում ենք, և չենք կարողանում ձեռք բերել մեր ուզածը, պայքարում ենք, կռվում ենք և ձեռք չենք բերում։ Ինչո՞ւ ձեռք չենք բերում։ Որովհետև չե՛նք խնդրում։ Կամ խնդրում ենք, և չենք ստանում, որովհետև չարամտորեն ենք խնդրում՝ որպեսզի ծառայեցնենք մեր ցանկություններին։ Հրեա ազգը նույնպես այս հոգեվիճակի մեջ էր, և Հակոբոս առաքյալը խոսքը ուղղելով նրանց ասում է․ «Շնացողնե՛ր, չգիտե՞ք, որ սերն այս աշխարհի հանդեպ՝ թշնամություն է Աստծու դեմ։ Քանի որ ով ուզում է աշխարհը սիրել, Աստծուն իրեն թշնամի կանի։
Միթե կարող ենք արհամարհել Աստծու խոսքը, որ գրված է գրքում, թե՝ «Աստված նախանձախնդրությամբ պահանջում է այն հոգին, որ բնակեցրեց մեր մեջ»։
Բայց մենք այդ հոգուն չենք սնում, այլ միայն մարմինն ենք սնում և խնամում։
Այդ պատճառով մեր ցանկությունները առատ մեղքեր են ծնում և հոշոտում են մեզ, և մենք ուրիշին ենք հոշոտում և դրանից առաջանում են կռիվներ և պատերազմներ։ Ինչպես որ Ադամը ճաշակեց չարի և բարու գիտության ծառից և վտարվեց իր խաղաղ կյանքից, այնպես էլ աշխարհը սիրող մարդը տեղ չունի Աստծու հանգստի ու խաղաղության մեջ։ Առաքյալն ասում է, որ սերը աշխարհի հանդեպ՝ թշնամություն է Աստծու դեմ, սա հասկանալի է լիովին, բայց հասկանալի չէ, թե ինչո՞ւ Հակոբոս առաքյալը ուղերձով դիմեց միայն շնացողներին։
Չէ որ սերը աշխարհի հանդեպ միայն շնության մեջ չէ։ Կան բազում մեղքեր, որոնք աշխարհի հանդեպ սիրուց են առաջանում։ Օրինակ՝ փառասիրությունը, փողասիրությունը, որկրամոլությունը և այլն։ Աշխարհի հանդեպ սեր ունենալու դեպքում մեղքերի թիվը գնալով ավելանում է։ Բայց առաքյալը միայն շնացողներին զգուշացրեց այդ մասին։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև եթե մեկը փառասեր է, դրամասեր է, հեշտասեր է, ապա այդպիսին տրամաբանորեն դառնում է շնացող։ Իսկ ով շնացող է, նա արդեն վերը նշված մեղքերը ունի իր մեջ։ Այսպիսի մարդկանց մոտ ամեն բան ցուցադրական է, թե հագուստը, թե հյուրասիրությունները, թե անձնական փոխադրամիջոցները, որպեսզի աչքի ընկնեն իրենց կորստյան մատնող անշարժ գույքով։ Սիրելիներ, երկու հակառակ բևեռներ կան, որոնց ծառայում են մարդիկ՝ աշխարհը և Աստված։ Երկնային գանձեր սիրող քրիստոնյան բարեկամ է Աստծուն, իսկ աշխարհը սիրող քրիստոնյան՝ բարեկամ է աշխարհին, և թշնամի՝ Աստծուն։
Առակաց գիրքն ասում է․ «Եթե մեկը շնանում է խելքի պակասության պատճառով, նա կորստյան է մատնում ինքն իրեն։ Այսպիսին ցավ ու անարգանք պիտի կրի, և երբեք չի ջնջվելու նրա նախատինքը։ Ոչ մի փրկագնով չի փոխանակելու նրա թշնամությունը»։ Առակաց․6։32 Հետևաբար, որքան որ հնարավոր է հեռու մնանք աշխարի սիրուց, Աստծուն թշնամի չդառնալու համար։ Առաջին պատահած մեղավոր միտքը արմատախիլ անենք մեր մտքից, քանի դեռ չի դարձել մեղք և մեզ հեռացրել Աստծուց։ Եթե հիշում եք, առաքյալը հարց է տալիս․ «Որտեղից պատերազմներ և որտեղից կռիվներ ձեր մեջ»։ Այս բոլոր չար բաները գալիս են անձնասիրությունից, եսակենտրոնությունից, ինքնավստահությունից, քանի որ կամենում ենք մեր ցանկություններին բավարարում տալ, իսկ եթե չի հաջողվում, մեր մեջ հակառակություն է առաջ գալիս բոլորի նկատմամբ։ Եթե չհաղթահարենք մեր ցանկությունները, երջանիկ չենք կարող լինել։
Պատկերացրեք մի պահ, եթե մարդկության չար մտքերն ու ցանկությունները բացահայտ երևային, աշխարհը կկործանվեր միայն այդ չարությունից։ Բայց այս բոլոր չար մտքերն ու չար ցանկությունները հայտնի են Աստծուն և ամեն մարդու։ Առաքյալի այս զգուշացումների համար պետք չէ հատուկ օրինակներ բերել, քանի որ մեղքը անհատական է և մոտեցումը նույնպես անհատական է։ մեկը տեսնում է, որ իր եսակենտրոնությունը ոչնչի չի հասցնում, շարունակում է պայքարել, մինչև վերջնական կործանվում է։ Մեկ ուրիշը փորձության կեսից հասկանում է և խոնարհվում է Աստծու առաջ և թոխվում է կյանքը։ Բոլորս միատեսակ չենք մոտենում մեղքին, և բոլորս միատեսակ չենք զղջում մեր մեղքի համար։ Բայց եթե հիշում եք նախորդ գլխից՝ այս բոլոր փորձությունները միայն մեր բարիքի համար են ծառայում, միայն թե մենք ժամանակին հասկանանք դրանց փորձություն լինելու գաղտնիքը և հատկապես ժամանակին հետ կանգնենք մեր մարդկային ցանկությունները մարդկային իմաստությամբ լուծելու համառ որոշումից։ Մենք այսօր մի բան ենք ուզում խենթի պես, որոշ ժամանակ անց, զգում ենք, որ արդեն չենք ուզում։ Այսօր մեկին ենք հավանում ամուսնության համար, ժամանակ անց զգում ենք, որ այլևս չենք ուզում։ Մենք անկայուն ենք մեր որոշումների մեջ, իսկ Աստված հաստատ է իր խոստման մեջ, իր խոսքի մեջ, իր պահանջի մեջ։ Ուրեմն թողնենք ժամանակավոր ու անցողիկ աշխարհի սերը և դառնանք հիմնավոր ու հավիտենական Աստծուն և իր խոսքին։ Աստծու Սուրբ Հոգով լցված մարդիկ այս բաները գրել են, որպեսզի մենք մեր կյանքը հեշտ ապրենք՝ Հիսուս Քրիստոսի խոստման համաձայն։ Իսկ մենք կամավոր փակում ենք մեզ թթվածին մատակարարող խողովակը՝ անարժեք մեղքի պատճառով։ Ինչո՞ւ է Աստված նախանձախնդրությամբ պահանջում այն հոգին, որ ինքն է բնակեցրել մեր մեջ։ Քանի որ գիտե մարդու տկար բնությունը, որ մեղքի պատճառով վնասված է։
Հետևաբար ասում է, որ իրեն հետևողին առավել շնորհներ կտա, իսկ ամբարտավանին հակառակ է Աստված։ Աստծուն սրտով հնազանդվողից սատանան փախչում է հեռու, քանի որ սրտով խոնարհից առավել զորավոր մարդ չկա։ Սատանան աշխարհի ամենադժբախտ արարածն է, քանի որ հպարտացավ Աստծու առաջ և վտարվեց Աստծու ներկայությունից և նրա միակ նպատակն է, որ Աստծու սիրելի մարդուն նույնը պատահի։ Իսկ եթե մարդ արարածը մտածում է, որ ինքը անզոր է սատանայի փորձությունների առաջ, ուրեմն՝ կամ թերահավատությամբ է մկրտվել, կամ մոտացել է որ մկրտությամբ հրաժարվել է սատանայից՝ ստանալով աստվածային զորություն։ Այստեղ առաքյալի պահանջը շատ պարզ է մարդուց։ Կամենում ես Աստծուն մոտենալ, հեռացիր աշխարհից և ինքդ քայլ արա դեպի Աստված։ Քո մեկ քայլին Աստված երկու քայլով է պատասխանում։ Հակոբոս առաքյալի ամբողջ թուղթը վերաբերում է մեր ամենօրյա կենցաղին, ապրելակերպին, փոխադարձ հարաբերություններին, աշխարհի ու Աստծու հանդեպ ունեցած մեր սիրուն։
Հետևաբար՝ մեղավորները թող մաքրեն իրենց ձեռքերը, երկմիտները թող ուղղեն իրենց սրտերը։
Այստեղ առաքյալը ևս մեկ պատգամ է տալիս, որը գուցե ընթերցողի համար գայթակղություն հանդիսանա, բայց ես ձեզ միշտ ասել եմ, որ երբեք մեկ նախադասությամբ անկարելի է հասկանալ Աստծու խոսքի ամբողջ միտքը։ Օրինակ ասում է․ «Տառապեցեք, սգացեք, և լացեք, ձեր ծիծաղը սուգի թող վերածվի, և ձեր ուրախությունը՝ տխրության»։ Եթե մենք Ավետարանն ամբողջությամբ չիմանանք, սրանք տարօրինակ պատգամներ են և ոչ ոք չի կամենա հետևել ավետարանի պատգամներին։ Միթե մեկը կկամենա, որ իր ուրախությունը տխրության վերածվի, կամ իր ծիծաղը՝ լացի։ Անշուշտ ո՛չ։ Մեկ այլ տեղում մեր Տերն ասում է, «եկեք ինձ մոտ բոլոր հագնածներդ ու բեռնավորվածներդ և ես ձեզ հանգիստ կտամ։ կամ «Իմ ուրախությունն եմ տալիս ձեզ, բայց ոչ այնպես, ինչպես այս աշխարհն է տալիս»։ Դարձյալ ասում է․ «Ես եկա, որ կյանք ունենաք, և առավել ևս ունենք»։ Հազարավոր հուսադրող խոսքեր կան մեզ ուղղված։ Ուրեմն Հակոբոս առաքյալն ինչո՞ւ է ուզում, որ մենք տառապենք, սգան ու լացենք։ Առաքյալը նախ առաջարկեց հրաժարվել աշխարհի սիրուց, հնազանդվել Աստծուն, այնուհետև մաքրել ձեռքերն ու սիրտը։
Բնականաբար առաքյալը չէր ակնարկում լվանալ ձեռքերի արտաքին կեղտը, այլ՝ այն մեղքերը, որոնք կատարվել են այդ ձեռքերով։ Օրինակ եթե մեկը սուտ վկայության տակ ստորագրություն է դրել իր ձեռքով, կամ այդ նույն ձեռքով կաշառք է տվել ու վերցրել, ապա այդ ձեռքերի գործած մեղքը մաքրվելու կարիք ունի։ Իսկ երկմիտները ինչպե՞ս պետք է ուղղեն իրենց սրտերը։ Երկմիտ մարդու սրտում միշտ երկու տեսակետ կա, միշտ երկու կարծիք կա, միշտ երկու պատասխան կա առաջադրված հարցի համար։ Մինչդեռ ճշմարտությունը մեկն է։ Մարդու սիրտը ակունքն է մեն չարի ու բարու։ Ինչպես որ Տեր Հիսուսն է ասում, թե ամեն մարդ խոսում է իր սրտի ավելցուկից, կլինի բարի, թե՝ չար։
Հետևաբար պետք է սիրտը ուղղել և դարձնել առաքինությունների շտեմարան, քանի որ «Երանիների» մեջ ասում է մաքուր սիրտ ունեցողները կտեսնեն Աստուն։ Հիմա հասկանալի է, որ պայմաններ կան Աստծու հետ շիտակ հարաբերություններ ստեղծելու համար։ երբ առաքյալն ասում սգացեք ու լացեք, իր խոսքի մեջ հիմք ունի Տեր Հիսուսի «Լեռան քարոզը», որտեղ խոսում է մարդու մեղքի գիտակցության մասին։ Երբ մարդը հասնի հոգևոր այն բարձունքին, որ տեսնի իր սեփական անկյալ վիճակը, իր մեղքերը, իր կախվածությունը մեղքի ու իր ցանկությունների հանդեպ, ապա ծիծաղը կվերանա իր երեսից, անիմաստ ուրախությունը կվերածվի տխրության, ուրախությունը տառապանք կդառնա, որովհետև այդ ժամանակ միայն կհասկանա, որ իր կատարած բոլոր մեղքերը թշնամություն են եղել Աստծու դեմ և սեր՝ աշխարհի նկատմամբ։
Սիրելիներ, այս բոլոր պատգամները մանրամասնորեն բացատրվում են մեղ, միայն մեկ նպատակով։ Որպեսզի մեզնից յուրաքանչյուրը գիտակցի իր աշխարհ գալու նպատակը, առաքելությունը, պարտականությունը և պատասխանատվությունը՝ իր ստեղծողի նկատմամբ։ Հովհաննեսի ավետարանում հիշատակված է Քրիստոսի այն խոսքը, որ ասում է․ «Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, եթե չուտեք մարդու Որդու մարմինը և չըմպեք նրա արյունը, ձեր մեջ կյանք չեք ունենա։ Ով ուտում է իմ մարմինը և ըմպում է իմ արյունը, հավիտենական կյանք ունի, և ես վերջին օրը նրան հարություն առնել կտամ»։ Հովհ․6։54
Այս խոսքերը զուտ գեղեցիկ խոսքեր չեն, որ ասել է Տեր Հիսուս Քրիստոս։ Եթե մեր մեջ կյանք չունենանք, ուրեմն մեռած ենք, թեպետ ապրում ենք։ Ինչպես որ նախորդ գլխում ասաց առաքյալը, որ մեղքը մահ է ծնում։ Մեղքի մեջ ապրող մարդը մեռած է հոգեպես։ Քրիստոսի մարմինն ու արյունը չճաշակող մարդ իր մեջ կյանք չունի, իսկ եթե իր մեջ կյանք չունի, մի՞թե նա կենդանի էակ է։ Ինչո՞ւ է կամենում, որ ամեն մարդ հաղորդակից լինի իր մարմնին ու արյանը։ Քրիստոսի մարմինն ու արյունը մեր հավատքի թագն ու պսակն է։ Քանի որ Նրա մարմնով և արյամբ կայացավ մեր փրկությունը։ Քրիստոնյաներս իրավունք չունենք մոռանալու Տեր Հիսուսի աղոթքը Գեթսեմանի պարտեզում, որտեղ խնդրում էր Հորը՝ հեռացնել իրենից այդ փորձությունը։ Հիշե՛ք այդ պահը։
Աշակերտները լքեցին իրեն։ Հայրը լուռ էր երկնքից։ Քահանայապետները ամբաստանում և զրպարտում էին, իսկ ինքը միայնակ էր մենացել մեծ փորձության դիմաց։ Հիմա վերադառնանք մեր կյանք։ Յուրաքանչյուրիս հետ պատահել է, որ լքվել ենք մեկից, ամբաստանվել ենք մյուսից, զրպարտվել ենք շատերից, մեր աղոթքը լսելի չի եղել, և մենք մնացել ենք մեր մեծ փորձության մեջ միայնակ։ Եթե մենք չհաղորդվենք Քրիստոսի մարմնի և Արյան հաղորդությամբ, մաս չենք ունենա իր հետ և մեր մեջ կյանք չենք ունենա, որպեսզի հաղթահարենք մեր առջև ծագած փորձությունները, իսկ մեր փորձությունները անխուսափելի են ամեն ժամ։ Տեր Հիսուս հաղթեց փորձությունն ու մահը և մեզ ցույց տվեց, որ մենք էլ կարող ենք պատվով դուրս գալ ցանկացած փորձությունից, եթե Քրիստոս ունենանք մեր մեջ։ Մենք թույլ ենք և ինքնավստահ, այդ պատճառով փոքր փորձությունն անգամ տապալում է մեզ։
Հիսուս Քրիստոս չպայքարեց իր մարմնավոր ազատության համար, այլ՝ խոնարհաբար ենթարկվեց մեծ փորձությանը՝ մինչև Գողգոթա։ Իսկ մենք միայն պայքարում ենք մեր ազատության համար, որովհետև համբերություն չունենք փորձության մեջ։ Սիրելիներ, մենք շատ ժամանակ չենք կարդում Սուրբ Գիրք, և չգիտենք որ մեր ապրած կյանքը ամենևին էլ աստվածաշնչյան չէ։ Հակոբոս առաքյալն ասում է միմյանց մի բամբասեք և մի չարախոսեք։ Իսկ ի՞նչ է մեր արածը՝ առավոտից երեկո, եթե ո՛չ բամբասանք և չարախոսություն։
Մենք նույնիսկ տեղյակ չենք, որ բամբասանքը չարախոսություն է Աստծու օրենքի դեմ։ Ո՞րն է Աստծու օրենքը։ Աստծու օրենք սերն է։ Բամբասանքն ու դատելը՝ մերձավորին, հակառակ է Աստծու սիրո օրենքին։ Հետևաբար մենք՝ կրելով Օրենսդիր Դատավորի անունը, հակառակվում ենք իր օրենքին և չենք հասկանում։ հետևաբար մենք ոչ թե Քրիստոսի սերն ունենք, այլ՝ այս աշխարհի, և դեմ ենք Աստծուն։ Առաքյալը վերջի նախազգուշացումն է տալիս այն մարդկանց, որոնք ինքնավստահ որոշումներ են կայացնում վաղվա օրվա վրա, առանց Աստծու կամքը խնդրելու և սպասելու։ Այս հատվածը Աստծու նախախնամությանը հետևելու մասին է, ինչում դարձյալ մենք տանուլ ենք տալիս։ Մեր որոշումները հիմնված են մեր ինքնավստահության վրա, ո՛չ թե Աստծու նախախնամության և կամքի։ Ժամանակների տերը մենք չենք, սակայն փորձում ենք ժամանակները հարմարեցնել մեր ծրագրերին և ձախողում ենք։
Ինչպես որ սերտողության սկզբում առաքյալն ասում թ, որ կամենում եք ծառայեցնել ձեր ցանկություններին, իսկ երբ չի հաջողվում, պայքարում եք, կռվում եք և այլն։ Մենք դողում ենք մեր ժամանակավոր կյանքերի վրա և մեր ամեն ջանք ու հոգս միայն նրա համար , որ մեր կյանքը ուրախ ու երջանիկ ապրենք, ապահով ու հարմարավետ ապրենք։ Հիմա տեսեք, թե առաքյալը ինչ բառով է նկարագրում մեր կյանքը, որի համար պայքարում ենք արյան գնով։ Ի՞նչ է ձեր կյանքը,- հարցնում է Հակոբոս առաքյալը,- հիրավի մի մշուշ է այն, որ մի պահ երևում է, և ապա անհետանում։ Միթե մեկը մշուշի համար կպայքարի, կամ մշուշի համար այդչափ կուրախանա, որքան որ մենք ենք ուրախանում մեր մշուշ կյանքերի համար։
Երբ առաքյալը հորդորում է հետևել Աստծու նախախնամությանը, ամենևին չի զրկում մեր ազատությունից, այլ՝ հակառակը՝ հեռացնում է մեր փորձությունից։ Քանի որ մեր սերտած դասերը հիմնավոր կերպով մեզ փաստեցին, որ մենք ինքնավստահ ենք մեր որոշումների մեջ և հակառակ ենք Աստծու օրենքին։ Միայն Աստծու նախախնամությանը հետևող մարդը կարող է ազատ համարվել, որովհետև ինքը գիտե իր տկար կողմերը, իսկ Աստված մարդու բարիքի համար է գործում միայն։ Մենք աղոթքի մեջ խնդրում եք հեռու մնալ փորձությունից, իսկ որոշումների մեջ՝ կամավոր մտնում ենք փորձության դաշտ։ Մինչդեռ պետք է ասենք․ «Եթե Աստված կամենա, և ապրենք, կանենք այս կամ այն բանը։
Մենք այս բոլոր դասերը առանք և տեսանք, որ բոլորի մեջ թերի ենք, ու տկար։ Չնայած, որ գիտենք ճշմարտությունը։ Վերջում առաքյալը բնութագրում է ինքնավստահ քրիստոնյաներին, որոնք Աստծու կամքից ու նախախնամությունից դուրս են, և ասում է ավարտելով միտքը, թե՝ «Ով որ գիտե, թե ինչ է բարին և չի անում, նրա համար այդ մեղք է»։Մեր այսօրվա դասն էլ սովորեցինք։ Մնաց կիրառելը։ Ավարտենք այստեղ չորրորդ գլխի սերտողությունը, և Աստծու կամքով վաղը կսերտենք վերջին՝ հինգերորդ գլուխը՝ Հակոբոս առաքյալի թղթի։
Աղոթենք միասին
Քո առջև եմ ընկնում և թողությո՛ւն հայցում իմ մեղքերին. ընդունի՛ր իմ պաղատանքները և քավի՛չ եղիր հանցանքներիս, պայծառացրո՛ւ և լուսավորի՛ր իմ խորհուրդներն ու միտքը, կարո՛ղ դարձրու իմ մարմինը՝ անդադար Քո սուրբ անվան փառաբանության մեջ մնալու:
Հաղո՛րդ դարձրու ինձ, Տե՛ր, Քո աստվածային սիրուն՝ սիրելու Քո պատվիրանները և գալու Քո ճանապարհով, չարչարվելու մինչ ի մահ Քո անվան համար, մտնելու փառքի մեջ, դասվելու Քո սուրբերի շարքը և միշտ ուրախանալու Քո կամարարների հետ:
Շնորհի՛ր ինձ, Տե՛ր, աչքերի լաց, արցունքների հոսում, մեղքերի սուգ, սրտի երկյուղ, ոսկորների սարսափ և դող տանջանքների ահից, կենաց ճանապարհ և անդադար պաղատանքներ: Փրկիր երևացող և աներևույթ թշնամուց և արժանավորիր գոհությամբ փառավորել Քեզ, Հոր և Սուրբ Հոգուդ հետ, այժմ և միշտ և հավիտյանս հավիտենից: Ամեն:
